AFM legt boetes op aan Big 4 accountants wegens schending zorgplicht

Als advocaat AFM heb ik met interesse kennis genomen van de boetes die de AFM heeft op 16 maart 2016 boetes opgelegd aan de Big 4 accountantsorganisaties Ernst and Young (EY), Deloitte, KPMG en PwC wegens schending van de wettelijke zorgplicht. De AFM is overgegaan tot publicatie van de boete.Feitelijk wordt geconcludeerd dat de accountantsorganisaties niet van het verleden hebben geleerd.

Welke regelgeving is geschonden?

Op grond van artikel 14 Wta – de Wet Toezicht accountantsorganisaties – dienen accountantsorganisaties ervoor zorg te dragen dat de externe accountants die bij haar werkzaam zijn of aan haar zijn verbonden, zich houden aan hetgeen bij of krachtens in afdeling 3.2 van de Wta bepaald. Voorts dienen de accountantsorganisaties ervoor zorg te dragen dat haar externe accountants zich houden aan overige toepasselijke wet -en regelgeving, waaronder ook de VGBA en de NV COS. Op grond van bovenstaande wettelijke regelgeving zijn de accountantsorganisaties eveneens verantwoordelijk voor de kwaliteit van de wettelijke controles die de individuele accountants verrichten.

Die kwaliteit is onvoldoende geblken.

Toezicht door AFM op accountant

Sinds de inwerkingtreding van de Wta in 2006 houdt de AFM toezicht op de vergunninghoudende accountantsorganisaties die wettelijke controles uitvoeren om op die manier de kwaliteit van de accountantscontroles te waarborgen.

Onderzoek AFM naar accountant uit 2014

Uit onderzoek door de AFM in 2014 is gebleken dat de Big 4-accountantsorganisaties tekort zijn geschoten in de controles van jaarrekeningen over het boekjaar 2012 alsmede in sommige gevallen over het boekjaar 2011. De tekortkomingen zien met name op de onderbouwing van de controleverklaring als bepaald in paragraaf 17 NV COS:

‘Om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen, dient de accountant voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen teneinde het controlerisico naar een aanvaardbaar laag niveau terug te brengen en daarmee de accountant in staat te stellen om redelijke conclusies te trekken, waarop hij zijn oordeel kan baseren.’

Uit het onderzoeksrapport blijkt dat de oorzaak hiervan voortvloeit uit tekortkomingen met betrekking tot de systeemgerichte werkzaamheden, de gegevensgerichte werkzaamheden en de kritische evaluatie door de externe accountant van verkregen controle-informatie. In de meeste gevallen ging het echter om een combinatie van verschillende tekortkomingen. Tezamen is de conclusie dat de accountants hun zorgplicht hebben geschonden.

Van het aantal uitgevoerde wettelijke controles is 45% met een ‘onvoldoende’ beoordeeld. Dit percentage is het gemiddelde van de Big 4-accountantsorganisaties. KPMG stak hier echter met kop en schouders bovenuit met een percentage 70% van de wettelijke controles welke werden aangemerkt als ‘onvoldoende’. Voorts kwam dit percentage voor Deloitte uit op 40%, voor EY op 30% en voor PwC 40%.

Hoogte van de boete?

De bestuurlijke boete die door de AFM naar aanleiding dit onderzoek bijj de accountants is opgelegd zijn dan ook niet mis te verstaan: Deloitte kreeg een boete opgelegd van € 1.810.000, EY een boete van € 2.230.000, een boete van € 1.245.000 voor KPMG en PwC ontving een boete van € 845.000.

Boete hoog door herhaling en fouten in verleden

Bij de vaststelling van deze boetes is rekening gehouden met de ernst en de verwijtbaarheid van de overtreding, aldus de AFM. Daarnaast zijn de boetebedragen per 1 januari 2013 verhoogd en lopen de periodes van de overtredingen uiteen. Ten slotte diende het AFM ook rekening te houden met het feit dat Deloitte en EY al eerder een boete opgelegd hebben gekregen voor dezelfde overtreding.

Lessen niet geleerd?

Voor Deloitte en EY is dit overigens niet de eerste keer dat zij hiervoor worden beboet. Naar aanleiding van een eerder onderzoek door de AFM in 2010, zijn aan de accountantsorganisaties Deloitte en EY reeds boetes opgelegd wegens schending van genoemde zorgplicht. Ondanks pogingen van de organisaties dit te verbeteren blijkt dit vooralsnog niet voldoende te zijn vooruitgegaan.

Wel is enige vooruitgang geboekt ten opzichte van 2010. Uit het onderzoeksrapport blijkt dat de externe accountants gemiddeld in 52% van de beoordeelde wettelijke controles geen voldoende en geen geschikte controle-informatie hebben verkregen. In 2014 is dit percentage teruggebracht naar 45%. Echter is dit percentage dat als ‘onvoldoende’ is aangemerkt, naar het oordeel van de AFM, nog steeds te hoog.

Boete AFM?

Hebt u vragen over de blog, aarzel dan niet contact op te nemen met Jasper Hagers, advocaat AFM en DNB.