Geschil over de eigendom van een kostbaar beeld

Geschil over de eigendom van een kostbaar beeld

In een recente zaak had de gemeente Enschede een geschil met een hoteleigenaar in Boekelo over de eigendom van een kostbaar beeld.
Een relevante vraag daarbij was of het beeld een onroerend goed of een roerend goed was.

De rechtbank Overijssel deed op 1 december 2022 hier een uitspraak over.

De uitspraak vind je hier.

Het ging in deze zaak om het sculptuur Le Grand Couple van de Franse beeldhouwer Henri Étienne-Martin, dat in 1968 aan de gemeente Boekelo werd geschonken. Sindsdien staat het beeld op het terrein van een hoteleigenaar in Boekelo. Kort geleden ontdekte een kunstliefhebber dat dit beeld historisch gezien van betekenis was en dat een beeld uit dezelfde serie EUR 150.000 had opgeleverd. De huidige eigenaar van het hotel heeft het beeld direct laten uitgraven en overgebracht naar Parijs om het via een veilinghuis te verkopen.

De vraag in dit geschil over de eigendom van het beeld was wie nu eigenaar is van het beeld; de gemeente of de hoteleigenaar? De hoteleigenaar stelde dat hij rechtmatig eigenaar was geworden van het stuk grond en daarbij ook van het beeld. In beginsel geldt namelijk dat bij overdracht van een onroerende zaak alles wat op die grond staat mee over gaat. De gemeente heeft zich op het standpunt gesteld dat zij eigenaar is van het beeldwerk. De Gemeente heeft betoogd dat zij binnen haar gemeentegrenzen het algemeen belang dient en dat de schenking derhalve moet worden gezien als een schenking aan haar. Daarnaast heeft de gemeente gesteld dat zij het eigendom van het beeld niet aan een ander heeft overgedragen.

Een roerende zaak of een onroerende zaak?

Voor de beantwoording van de vraag wie de eigendom over het beeld heeft, is van belang of het beeld als een roerende zaak of als een onroerende zaak moet worden aangemerkt. Als het beeld namelijk ‘onroerend’ is, zal het door natrekking eigendom van de hoteleigenaar zijn geworden. Is het beeld daarentegen ‘roerend’, dan moet het eerst ‘bestanddeel’ zijn geworden van het perceel, wil de hoteleigenaar daarvan het eigendom hebben verkregen. Wat onder een onroerende zaak wordt verstaan, volgt uit art. 3:3 lid 1 BW. Een zaak moet duurzaam met de grond verenigd zijn. Volgens de Hoge Raad is hier sprake van wanneer het naar aard en inrichting bestemd is om duurzaam ter plaatste te blijven.

Rechtbank Overijssel – hoteleigenaar is eigenaar

Aan de rechtbank Overijssel was het geschil over de eigendom van het beeld voorgelegd.
De rechter oordeelde het volgende;

“6.6. De voorzieningenrechter is van oordeel dat [gedaagde] voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat het beeldhouwwerk verenigd was met de grond, dat deze vereniging duurzaam was en [gedaagde] dus – als eigenaar van de grond – ook eigenaar is van het beeldhouwwerk.2 De voorzieningenrechter neemt hierbij, op basis van de stellingen van partijen, het volgende in aanmerking:

-het 250 à 500 kilo wegende beeldhouwwerk was verankerd in een betonnen steunblok. In de grond was een betonnen fundering aangebracht. Beide betonblokken waren aan elkaar vastgezet via ingegoten stalen wapeningsdraden;

-op het perceel lag een klinkerpad naar het beeldhouwwerk en het naambordje erbij was ook in de grond verankerd;

-het beeldhouwwerk is in 1968 op die plek aan de gemeenschap van Boekelo geschonken, vanwege de binding met de regio (als reden dat de zoutindustrie 50 jaar geleden in Boekelo haar activiteiten begon), waaruit naar het oordeel van de voorzieningenrechter kan worden afgeleid dat ook bedoeld was het beeld daar duurzaam te laten staan, hetgeen blijkens de overgelegde nieuwsberichten ook naar buiten toe kenbaar was;

-het beeldhouwwerk is ook daadwerkelijk tot 26 augustus 2022 op dezelfde plek op het perceel (dat oorspronkelijk van de schenker was) blijven staan.”

De rechter was derhalve van oordeel dat het beeld naar aard en inrichting bestemd was om duurzaam ter plaatse te blijven, en dat het ook de bedoeling was dat het beeldhouwwerk daar duurzaam zou blijven staan en dat dit ook naar buiten toe kenbaar was. De voorzieningenrechter kon daarom voorlopig aannemen dat de hoteleigenaar eigenaar was geworden van het beeld en het mocht verkopen.

De gemeente Enschede viste achter het net, en de hoteleigenaar had het geschil over de eigendom van het kostbare beeld gewonnen.

Advocaat geschillen en juridische procedures

Advocaat Lisa Jie Sam Foek staat veel ondernemers bij in geschillen en juridische procedures.
Mocht u te maken hebben met een geschil of een juridische procedure, kunt u vrijblijvend contact opnemen met advocaat geschillen en juridische procedure Lisa Jie Sam Foek (lisa@fennekadvocaten.nl)