Wat is Bitcoin en kan er beslag op worden gelegd?

Cryptovaluta (waaronder bitcoin) wordt in toenemende mate gebruikt als betalingsmiddel en beleggingsobject door bedrijven en particulieren. Als gevolg hiervan komen er steeds meer soorten cryptovaluta op de markt, waarvan Bitcoin het meest tot de verbeelding spreekt. Wat is Bitcoin en kan er beslag op worden gelegd?Bitcoin is, met op het moment van schrijven een individuele marktwaarde van €10.328,76[2]  per Bitcoin en totaal €184.400.000.000,-[3]  aan Bitcoin in omloop, de marktleider onder de cryptovaluta.

De opkomst van Bitcoin als alternatief voor traditionele valuta, brengt een heel legio aan interessante vraagstukken met zich mee. Hoewel het duidelijk is dat Bitcoin een grote rol speelt op de kapitaalmarkt en voorlopig nergens heen gaat is het hedendaags nog onduidelijk hoe Bitcoin juridisch gekwalificeerd moet worden. In deze blog zal de focus liggen op de implicaties die dit kan hebben op het leggen van beslag. Waar het met bijvoorbeeld Euro’s eenvoudig is om te visualiseren hoe men hier beslag op kan (laten) leggen, is dat bij Bitcoin niet altijd het geval. Waar het voor een deurwaarder relatief eenvoudig is om beslag te leggen op Euro’s, door het fysiek in te vorderen of over te boeken naar een derdengeldrekening, lijkt dit op het eerste gezicht ogenschijnlijk ingewikkelder bij Bitcoin. De recente praktijk wijst echter uit dat dit niet altijd het geval is en dat zeer effectief beslag kan worden gelegd op Bitcoin.

Ondanks de mystiek rondom dit ‘virtuele geld’, blijkt het leggen van beslag op Bitcoin in de praktijk vergelijkbaar met Euro’s. Ook nu de juridische status van Bitcoin nog onduidelijk is erkent de rechterlijke macht de waarde die Bitcoin vertegenwoordigt en onderkent ze daarmee het belang dat men kan hebben met een beslag op Bitcoin.

Hoe werkt Bitcoin?

Bitcoin is een vorm van cryptovaluta die in tegenstelling tot Euro’s niet wordt gereguleerd door banken en derhalve geen onafhankelijke heeft instantie die nieuwe eenheden uitgeeft en de legitimiteit van transacties controleert. In plaats hiervan worden transacties geverifieerd door Miners[4] en opgeslagen in een decentraal digitaal grootboek dat voor iedereen inzichtelijk is: de Bitcoin-blockchain. In tegenstelling tot het traditionele grootboek, zoals banken dat hanteren, is door haar openbare aard en de achterliggende blockchaintechnologie praktisch volledig fraudebestendig. Het systeem is zo ontworpen dat alle transacties openbaar zijn en dat alle transacties, voordat ze uitgevoerd kunnen worden, door duizenden computers met onvoorstelbaar veel rekenkracht worden gecontroleerd.[5] Kort samengevat is vertrouwensfunctie die we als maatschappij bij het overmaken en hanteren van Euro’s bij banken leggen, ingeval van Bitcoin bij het hele netwerk van gebruikers als geheel. Naast het gebruiksgemak en de hoogwaardige beveiliging tegen fraude, hackers en dergelijke is dit één van de grote redenen waarom mensen investeren in Bitcoin en er zelfs al hier en daar betaald kan worden in Bitcoin.

In een zeer vereenvoudigd  stappenplan gaat het overdragen van Bitcoin van A (de verzender) naar B (de ontvanger) er als volgt aan toe:

1. A logt met de combinatie van zijn Public Key[6] en Private Key[7] online in;
2. A voert de hoeveelheid Bitcoin in die hij/zij wil overmaken, samen met de Public Key van B;
3. A ‘ondertekent’ de beoogde transactie met zijn/haar Private Key;
4. De transactie wordt vervolgens aangemeld bij alle Nodes[8], hetgeen een wedstrijd ontketent onder alle Miners om tegen een beloning zo snel mogelijk een cryptografische puzzel op te lossen die uitwijst of de beoogde transactie legitiem is;
5. Wanneer deze puzzel is opgelost en de oplossing is geverifieerd door minimaal 51% van de Nodes wordt de transactie automatisch vastgelegd en kan deze praktisch niet meer worden teruggedraaid;
6. De Bitcoins zijn nu overgedragen van A naar B, opgeslagen in de Bitcoin-blockchain en het werk van de Miners zit er daarmee op.

De gelijkenissen tussen Bitcoin en het overmaken van Euro’s via internetbankieren zijn voor een ‘alledaagse gebruiker’ dan ook groot. Een gebruiker die geld wil overmaken logt online in, voert het gewenste bedrag en het bankrekeningnummer van de ontvanger in, voert zijn/haar persoonlijke geheime code in om te transactie goed te keuren, technische hoogstandjes van de bank (of ingeval van Bitcoin het netwerk) verifiëren en effectueren de transactie en het geld is overgemaakt. Wat is Bitcoin en kan er beslag op worden gelegd?

Hoe beslag leggen op bitcoin?

Om beslag te kunnen leggen op saldo dat op een bankrekening staat is dan ook, net als bij Bitcoin, de geheime persoonlijke beveiligingscode van de eigenaar van essentieel belang om toegang te verkrijgen tot de Bitcoinrekening. Indien men hiertoe een rechterlijke machtiging heeft zijn de obstakels voor een deurwaarder weinig verschillend van de obstakels bij het leggen van beslag op Euro’s.

Men dient aldus de Private Key te bemachtigen, waarna toegang tot de Bitcoinrekening kan worden ontnomen of de Bitcoins kunnen worden overgemaakt naar een derdengeld Bitcoinrekening. Waar men bij een reguliere bankrekening bijvoorbeeld een bankpas met een pincode nodig heeft, moet een deurwaarder nu de Wallet[9] in haar bezit krijgen. Indien het een Paper wallet[10] betreft kan deze ‘simpelweg’ worden ingenomen en in bewaring worden gebracht. Als het een Hardware wallet[11] betreft geldt het zelfde, maar is het mogelijk is dat deze met een wachtwoord is versleuteld. Het is dan vanzelfsprekend ook van belang om deze te achterhalen, voordat effectief toegang kan worden verkregen tot de rekening.

Aangezien met niet happig zal zijn om deze vrijwillig over te dragen hebben deurwaarders en als dit nodig blijkt politieagenten de nodige bevoegdheden om ervoor te zorgen dat het beslag zal kunnen worden gelegd en medewerking wordt verleend aan de rechterlijke machtiging. Daarnaast bestaat nog de mogelijkheid tot het verzoeken van een dwangsom, indien geen gehoor wordt gegeven aan het beslag en kan op meerdere manieren binnen de wet naleving worden bewerkstelligd. Wat is Bitcoin en kan er beslag op worden gelegd?

Conclusie beslag leggen bitcoin

Ondanks dat het ingewikkeld klinkt en niet vaak voorkomt is het in veel gevallen net zo goed mogelijk om beslag te leggen op Bitcoin als op Euro. Mocht u vragen hebben over hoe dit specifiek te werk gaat of overweegt u een beslag op Bitcoin, dan kunt u contact opnemen met Jasper Hagers.

[1] https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/producten/betalen-sparen/virtueel-geld

[2] https://www.coinbase.com/price/bitcoin, geraadpleegd op 07-08-2019, 10:31 uur.

[3] Ibid.

[4] Partijen die in beginsel via ‘supercomputers’ rekenkracht ter beschikking stellen van het netwerk en daarmee proberen de cryptografische puzzels op te lossen die Bitcoin mogelijk maken.

[5] Wat opmerking verdient is dat de persoonsgegevens van gebruikers niet openbaar zijn. Enkel de Public Key van de gebruikers zijn te zien, maar geenszins terug te leiden naar de persoon die de Bitcoin(s) in zijn/haar bezit heeft.

[6] Een meercijferige code, in de praktijk vergelijkbaar met een bankrekeningnummer en in de volksmond ook wel een ‘Bitcoin adres’.

[7] Een persoonlijke geheime code die men gebruikt als identificatie en verificatie om toegang tot zijn/haar Bitcoin wallet (Bitcoin bankrekening) te verkrijgen. Deze code slaat men in beginsel op in een Wallet. Dit kan zo simpel zijn als een stuk papier met de code, of een gegevensdrager zoals een USB-stick waarop de code is bewaard.

[8] Alle computers die deelnemen aan het ‘Bitcoinnetwerk’.

[9] Zie voetnoot 7,

[10] Een stuk papier waarop de code staat geschreven of afgedrukt.

[11] Een digitale gegevensdrager zoals een USB-stick, waarop de Private Key staat bewaard.